ලංකාවේ සහාධිපත්‍ය නිවාසවල ජනතාවට අනාගතයේදී මුහුණ දීමට සිදුවිය හැකි තාක්ෂණික, කළමනාකරණ, නීතිමය, සමාජීය සහ සංස්කෘතික අභියෝග පිළිබඳ ගෝලීය විමසීම…
03. නීතිමය ගැටළු
සහතික පනතේ ප්‍රතිසංස්කරණ: අනාගත නීතිමය වෙනස්කම් දේපල අයිතිවාසිකම්, බදුකරණය සහ නඩත්තු ගාස්තු ව්‍යුහයන්ට බලපෑම් ඇතිවිය හැකි හැකිය.
ඉඩම් හිමිකාරිත්ව ආරවුල්: සමහර කොන්ඩෝ ඉඩම් හිමිකම් පැහැදිලිකම සහ දේපළ හිමිකාරිත්ව ගැටුම් සම්බන්ධ ගැටළු වලට මුහුණ දිය හැකිය.
කෙටි කාලීන කුලියට දීම (උදා: Airbnb): නේවාසික කොන්ඩෝ වල කෙටි කාලීන කුලියට දීම හෝ සීමා කිරීම සම්බන්ධයෙන් නීතිමය අරගල.
නෙරපා හැරීම සහ පදිංචිකරු අයිතිවාසිකම්: නෙරපා හැරීමේ ක්‍රියාවලීන්, කුලී නිවැසියන්ගේ අයිතිවාසිකම් සහ හිමිකරුගේ වගකීම් පිළිබඳ නීතිමය අපැහැදිලි බව.
නීති විරෝධී ඉදිකිරීම් සහ කලාපකරණ උල්ලංඝනය කිරීම්: කලාපකරණ නීති උල්ලංඝනය කිරීම හෝ අවසර ලත් ඉදිකිරීම් සීමාවන් ඉක්මවා යාම සම්බන්ධයෙන් සමහර කොන්ඩෝ නීතිමය ක්‍රියාමාර්ගවලට මුහුණ දිය හැකිය.
ගෝලීය විමසීම…
උදාහරණ: කැනඩාව – Airbnb ගැටුම් සහ කෙටි කාලීන කුලියට දීම
ආරක්ෂක ගැටළු සහ බාධාකාරී පාර්ශවයන් හේතුවෙන් ටොරොන්ටෝ හි බොහෝ කොන්ඩෝමියම් කෙටි කාලීන කුලියට දීම (උදා: Airbnb) තහනම් කළේය.
කෙසේ වෙතත්, සමහර ඉඩම් හිමියන් තවමත් නීති විරෝධී ලෙස ඒකක කුලියට දෙන අතර, එය පදිංචිකරුවන් සහ දේපළ හිමියන් අතර නීතිමය ගැටුම් වලට තුඩු දී තිබේ.
උදාහරණ: මැලේසියාව – විදේශීය හිමිකාරිත්වය සහ නීතිමය ආරවුල්
විදේශීය ආයෝජකයින් සුඛෝපභෝගී කොන්ඩෝ මිලදී ගනී, නමුත් නීතිමය හිඩැස් ඔවුන්ට නඩත්තු ගාස්තු වළක්වා ගැනීමට ඉඩ සලසයි, එමඟින් දේශීය ජනතාවට වියදම් පියවා ගැනීමට ඉඩ සලසයි.මෙය දේශීය සහ විදේශීය පදිංචිකරුවන් අතර අමනාපයක් ඇති කරයි.
උදාහරණ: එක්සත් රාජධානිය – බදු දීමේ වංචාව සහ සැඟවුණු ගාස්තු
එක්සත් රාජධානියේ, සමහර කොන්ඩෝ (තට්ටු නිවාස) කල්බදු ගිවිසුම් යටතේ විකුණනු ලැබේ, එනම් හිමිකරුවන්ට ඉඩම අයිති නොවන නමුත් ඉඩම් හිමියාට බිම් කුලිය ගෙවිය යුතුය.
සමහර සංවර්ධකයින් බිම් කුලිය විශාල ලෙස වැඩි කළ අතර, දේපළ විකිණීම හෝ දැරිය හැකි මිලකට ලබා දීම දුෂ්කර විය.
උදාහරණය: ස්වීඩනය – උප කුලී සඳහා දැඩි කුලී නීති සහ කළු වෙළඳපොළ
ස්වීඩනයේ දැඩි කුලී පාලන නීති ඇති අතර, කොන්ඩෝ හිමියන්ට ඔවුන්ගේ මහල් නිවාස නීත්‍යානුකූලව කුලියට දීම දුෂ්කර කරයි.එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස, උප කුලී සඳහා කළු වෙළඳපොළක් මතු වී ඇති අතර, එහිදී මිනිසුන් නීති විරෝධී කුලී මිල අය කරයි.
උදාහරණ: බාර්සිලෝනා (ස්පාඤ්ඤය) හි කෙටි කාලීන කුලියට දීම
බාසිලෝනා හි, කෙටි කාලීන කුලියට දීමේ (Airbnb) වර්ධනය නීතිමය ගැටළු ඇති කර ඇති අතර, පදිංචිකරුවන් ඔවුන්ගේ ගොඩනැගිලිවල ශබ්දය, තදබදය සහ ප්‍රජා හැඟීම නැතිවීම පිළිබඳව පැමිණිලි කරයි.
කෙටි කාලීන කුලියට දීම ලෙස භාවිතා කළ හැකි දේපල ගණන සීමා කිරීම සඳහා නගරය දැඩි රෙගුලාසි පනවා ඇති අතර, පදිංචිකරුවන් ඔවුන්ගේ ජීවන තත්ත්වය කෙරෙහි ඇති බලපෑම සම්බන්ධයෙන් නීතිමය සටන් කරමින් සිටී.
උදාහරණ: එක්සත් රාජධානියේ බදු දීම එදිරිව සින්නක්කර නිවාස ගැටළු
බොහෝ එක්සත් රාජධානියේ කොන්ඩෝ හිමිකරුවන් කල්බදු දේපලවල ජීවත් වෙති, එනම් ඔවුන්ගේ ගොඩනැගිලි යට ඉඩම ඔවුන්ට හිමි නොවේ. මෙය සමහර හිමිකරුවන්ට ගෙවීමට නොහැකි අධික බිම් කුලිය වැඩි කිරීම් වැනි ගැටළු වලට තුඩු දී ඇත.බදු දීමේ ගිවිසුම්වල නීතිමය අඩුපාඩු විරෝධතා සහ නඩු පවරන ලද අතර, බොහෝ හිමිකරුවන් ඔවුන්ගේ කල්බදු මිලදී ගැනීමට හෝ සාධාරණ කොන්දේසි ඉල්ලා සිටීමට උත්සාහ කරති.
වර්තමානයේ දී හා අනාගතයේ දී ලංකාවේ සහාධිපත්‍ය නිවැසියන් මුහුණ දෙන හා මුහුණ පාමට අවස්ථාව ඇතැයි සැලකෙන ගැටලු වලට අස්වැසිල්ලක් වීමේ අරමුණින් හා වගකිව යුත්තන්ගේ අවධානය යොමු කරවීම විනා කිසිදු ආයතනයකට හෝ පුද්ගල කණ්ඩායමක් අපහසුතාවයට පත් කිරීමේ අරමුණින් සිදු නොකළ බව සිහිපත් කර සිටිමු.
අදහස් හා යෝජනා යොමු කරන්න – jayaweerawithpfpnews@gmail.com
