මැතිවරණ ක්‍රමයේ වෙනසක්! ඡන්දේ කල් දාන්න උප්පරවැට්ටියක් ද?ජේ. ආර්. කුදු වෙයි ද?

1977 සහ ඊට පෙර තිබුනේ සරල බහුතර ඡන්ද ක්‍රමයකි. (First-Post-the-Past:
FPP system ) එහිදී
එකම මැතිවරණ කොට්ඨාශයේ සාපේක්ෂව වැඩිම ඡන්ද ලබාගත් අපේක්ෂක පමණක් මන්ත්‍රී ලෙස පත් වෙනවා . අනිත් ඔක්කොම පරාදයි!

ඡන්ද 1000 ක්‌ ගත්ත අපේක්ෂක දිනුම්!
ඡන්ද 999 ක්‌ ගනිපු කෙනාත් පරාදයි!
මහජන මතය නිවැරදිව ප්‍රකාශ වෙන්නේ නෑ නේද?

අපේක්ෂකයින් ලබා ගත් ඡන්ද ප්‍රමාණය 42% , 38% හා 20% නම් 42% ගත්ත අපේක්ෂකයා දිනුම් නමුත් 58%ක් ඔහුට අකමැතියි. එබැවින් කේවල ක්‍රමය මහජන මතය නිවැරදිව ප්‍රකාශ නොවන බව පැහැදිලිය.

සමානුපාත නියෝජන ඡන්ද ක්‍රමය (Proportionl Representation System ) ගෙනාවේ මහජන මතය නිවැරදිව පාර්ලිමේන්තුවේ නියෝජනය වීම සඳහාය.

මෙහිදී තනි මැතිවරණ කොට්ඨාශය වනුයේ දිස්ත්‍රික්කයයි. ලංකාවේ මැතිවරණ දිස්ත්‍රික්ක 22 ක්‌ ඇත. එම දිස්ත්‍රික්ක 22 න් මන්ත්‍රී 196 ක්‌ සහ ජාතික ලැයිස්තුවෙන් මන්ත්‍රී 29 යි. ඔක්කොම 225 යි.

දේශපාලන ඉතිහාසයේ පළමු වතාවට JVP ට පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රීධුරයක් හිමිවුනේ 1994 පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයේදී හම්බන්තොට මැතිවරණ දිස්ත්‍රික්කයෙන්ය.

1994 දී හම්බන්තොට මැතිවරණ දිස්ත්‍රික්කයේ ලියාපදිංචි ඡන්ද සංඛ්‍යාව 326,913යි.එයින් වලංගු ඡන්ද සංඛ්‍යාව 246679 යි JVP ය “මල් බඳුන” යටතේ ලබාගත් ඡන්ද සංඛ්‍යාව 15309 ක්‌ පමණයි!

වලංගු ඡන්ද දෙලක්ෂ ගණනක් තියෙන තැන ඡන්ද පහළොස් දාහක්‌ වැනි සාපේක්ෂව ඉතා අඩු ඡන්ද ගනිපු JVP ට පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රීධුරයක් හිමිවෙලා!පුදුමයි, ඒත් ඇත්තයි!!

එය JVP දේශපාලන
ඉතිහාසයේ තීරණාත්මක සිදුවීමකි. රාජ්‍ය මර්දනය සහිත භීෂණ සමයකට පසුව JVP එක ඔළුව උස්සන්න ” මුට්ටිය දමා බැලුවේ ” 1994 දී ය.

1994 පාර්ලිමේන්තු එන්න බැරි වුනානම් JVP කතාව අදට වඩා වෙනස් වීමට ඉඩ තිබුණි.

JR මරමු! ලෙස තාප්පවල ලියපු JVP එක 1994 ට පසුව JR බුදුවේවා! කියමින් මල් පහන් පූජා කළ බව ඔබ දන්නවා ද?

JR ජයවර්ධනගේ 1978 ව්‍යවස්ථාවෙන් තමයි මෙම සමානුපාත නියෝජන ඡන්ද ක්‍රමය හඳුන්වාදුන්නේ.

සමානුපාත ක්‍රමය යටතේ ලංකාවේ පළමු ඡන්දය විමසීම වුනේ 1981 දිස්ත්‍රික් සංවර්ධන සභා මැතිවරණයයි. ඉන්පසු 1989 පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයේ සිට අද දක්වා තියෙන්නේ සමානුපාත ක්‍රමය.

අලුත් මැතිවරණ ක්‍රමයකට අපේ කැමැත්ත දෙන්න කළින් දැන් තියෙන සමානුපාත ක්‍රමය මොන වගේ ද කියලා දැනගන්නට 1994 දී හම්බන්තොට ඇත්ත ප්‍රතිඵල නිදසුනක්‌ ලෙස සලකා බලමු.

පොදුජන එක්සත් පෙරමුණ, පුටුව ලකුණ (PA) ලබාගත් ඡන්ද සංඛ්‍යාව =132,008 (53.5%)

UNP, අලියා ලකුණ,ඡන්ද සංඛ්‍යාව = 95,382 (38.7%)

SLPF(මල් බඳුන ලකුණ, JVP ) ඡන්ද සංඛ්‍යාව =15,309 (6.21%)

MEP =2080 (0.8%)

ස්වාධීන කණ්ඩායම අංක 1
=997 (0.4%)

ස්වාධීන කණ්ඩායම අංක 2 = 468 (0.2%)

SMBP = 267 (0.1%)

PFF =168:(0.1%)

වලංගු ඡන්ද සංඛ්‍යාව =132008+95382+15309+2080+997+468+267+168=
246679

වලංගු ඡන්ද සංඛ්‍යාවෙන් 1/20 හෙවත් 5% ට අඩුවෙන් ඡන්ද ලබාගත් පක්ෂ සහ කණ්ඩායම් මන්ත්‍රී ධූර ලබාදෙන්නට නුසුදුස්සන් ලෙස සලකා තරගයෙන් ඉවත්කෙරෙයි.

5% ට අඩු පක්ෂ , කණ්ඩායම් ඔවුන් ලබාගත් ඡන්ද සමගම තරගයෙන් ඉවත් කෙරුවට පසුව ඉතිරිවෙන( 5% හෝ ඊට වැඩියෙන් ඡන්ද ලබාගත්) පක්ෂ සහ කණ්ඩායම්හි ඔක්කොම ඡන්ද එක ගොඩකට එකතුකරයි.
එය ” අදාළ ඡන්ද සංඛ්‍යාව “(relevant number of votes )ලෙස හැඳින්වේ.

ඒ අනුව,අදාළ ඡන්ද සංඛ්‍යාව =132,008(PA)+95,382(UNP )+15,309(JVP )=242,699

එම නිසා අදාළ ඡන්ද සංඛ්‍යාව =242,699

හම්බන්තොට මැතිවරණ දිස්ත්‍රික්කයට නියමිත පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රී ධූර සංඛ්‍යාව = 07 යි.

දැන් සිදුකරන්නේ එම මන්ත්‍රීධූර හත, ඡන්ද ලබාගත් පිළිවෙලට අනුපාතිකව බෙදා දීමය.

මුලින්ම කරන්නේ දිස්ත්‍රික්කයේ වැඩියෙන්ම ඡන්ද ලබාගත් පක්ෂයට හෝ ස්වාධීන කණ්ඩායමට “ප්‍රසාද ආසනයක්” (the Bonus seat ) දෙනවා.

දිස්ත්‍රික්කයේ වැඩිම ඡන් ද ගත්තොත් පිනා චාන්ස්!
එක මන්ත්‍රී ධුරයක් නිකම්ම ලැබෙනවා.

දැන් ඉතිරි වෙන්නේ මන්ත්‍රී ධූර 06 යි!

දැන් කොහොමද මේ ඉතිරි මන්ත්‍රී ධූර හය සමානුපාතිකාව බෙදන්නේ…?

ඉතිරි මන්ත්‍රී ධුර ගණන වෙච්ච හයෙන් බෙදන්න ඕන අදාළ ඡන්ද සංඛ්‍යාව වූ 242,699 ය.

එහෙම බෙදුවම එන ඉලක්කමට “සම්ප්‍රයුක්ත ඡන්ද සංඛ්‍යාව “(resulting number )කියලා කියනවා.

සම්ප්‍රයුක්ත ඡන්ද සංඛ්‍යාව ,= 242,699÷6=404,49

ඒ කියන්නේ මෙන්න මේ ” සම්ප්‍රයුක්තය ” තමයි මූලික මිනුම් ඒකකය. අඟල, සෙන්ටිමීටරය වගේ.

ඊළඟට කරන්නේ නැවත 5% හෝ ඊට වැඩියෙන් ගත්ත පක්ෂ ( සහ කණ්ඩායම් ) වෙන වෙනම ලබාගත් ඡන්ද සංඛ්‍යාව, අර ” සම්ප්‍රයුක්තය ” යොදාගෙන මැනලා බලනවා. ඒ කියන්නේ ඒ ඒ පක්ෂ, කණ්ඩායම් සම්ප්‍රයුක්තය වගේ කී ගුණයක් ඡන්ද ලබාගෙන තියෙනවා ද කියලා ගණනය කරනවා.

පොදුජන පෙරමුණ තුළ සම්ප්‍රයුක්තය වගේ කී ගුණයක් තිබේ ද, 1320O8÷40449=3.2635
ආසන්න ගණන = 3 යි.

එනම් 132008 තුළ 40449 ඒවා ගෙඩිය පිටින් තුන් ගුණයක් තියෙනවා කියන එකය. නමුත් තව ඉතිරියක් තියෙනවා, එය ඡන්ද 10661 ක්.

40449×3=121347 යි

132008-121347=10661 යි.

මෙන්න මේ ඉතිරි ඡන්ද ගණන ” ශේෂය ” ලෙස, වලිගය ලෙස, කොට කෑල්ල ලෙස , කොටේ ලෙස හඳුන්වනවා. (අන්තිම ගණනයේ දී මේ කොටේටත් මන්ත්‍රී ධූර ලැබෙන ඇතැම් අවස්ථා තියෙනවා)

පොදුජන පෙරමුණ ඡන්ද 132008 තුළ 40449 ( සම්ප්‍රයුක්තය ) ගෙඩිය පිටින් තුන් ගුණයක් තියෙන නිසා ඉතිරි මන්ත්‍රී ධූර හයෙන් තුනක්ම පොදුජන පෙරමුණට දෙනවා. පොදුජන පෙරමුණට මුලදීම ලැබුන බෝනස් මන්ත්‍රී ධුරය සමග දැන් පොදුජන පෙරමුණට මන්ත්‍රී ධූර 04 යි.

තව මන්ත්‍රී ධූර 03 ක් ඉතිරියි.

දැන් UNP ඡන්ද 95382 තුළ 40449 ( සම්ප්‍රයුක්තය ) වගේ කීයක් තිබේද කියලා ගණනය කරනවා.

UNP ඡන්ද තුළ “සම්ප්‍රයුක්තය ” වගේ කී ගුණයක් ද =95382÷40449=2.35

ඒ කියන්නේ ගෙඩිය පිටින් දෙගුණයක් සහ තව ඉතිරියක් තියෙනවා. එබැවින් UNP ට මන්ත්‍රී ධූර 02 ක් දෙනවා.

40499×2=80898

UNP ශේෂය =95382-80898=14484 යි.

UNP ට ගෙඩිය පිටින් මන්ත්‍රී ධූර,02 ක් ලැබිලා ඉතිරිය ශේෂය, වලිගෙ, කොටේ ඡන්ද 14484 ක්‌ තියෙනවා.

දැන් මන්ත්‍රී ධූර 06 ක්‌ දීල අවසන්. තව එක මන්ත්‍රී ධුරයක් තියෙනවා. ඒක කාටද අයිති?

පොදුජන පෙරමුණට බෝනස් එකයි, ගෙඩිය පිටින් තුනයි, ඉතිරි ඡන්ද ගණන,ශේෂය, වලිගෙ, කොටේ, ඡන්ද 10661 යි.

UNP ට ගෙඩිය පිටින් මන්ත්‍රී ධූර දෙකයි, ඉතිරි ඡන්ද ගණන, ශේෂය, වලිගෙ, කොටේ = 14484 යි

දැන් මේ වලිග දෙකෙන් ලොකු වලිගෙ කාගේද? UNP වලිගෙ නේද?

එබැවින් ඉතිරි මන්ත්‍රී ධූරය UNP ට දෙනවා. එවිට පොදුජන පෙරමුණ මන්ත්‍රී ධූර 04 යි UNP ට මන්ත්‍රී ධූර 03 යි.

දැන් පැහැදිලි ඇති අර ශේෂය, වලිගෙ වටිනාකම.
වලිගෙ ඩිංගක් දිග වුනත් මන්ත්‍රී කමක් ලැබෙන චාන්ස් එක තියෙනවා.

එබැවින් සමානුපාත ඡන්ද ක්‍රමය තුළ එක කතිරය පවා වැදගත්, තීරණාත්මකයි.

හැබැයි 1994 දී හම්බන්තොට එහෙම UNP වලිගෙට ඉතිරි මන්ත්‍රී ධූරය ලැබුනේ නෑ. ඒ ඇයි?

JVP, මල් බඳුනට ඡන්ද 15309 ක් තිබුන.
එය 6.2% ක්‌.මෙසේ .5% ඉක්මවල තියෙන නිසා JVP එකත් මන්ත්‍රී ධූර ලබාදීම සඳහා සුදුසුකම් ලබලා හිටියේ.
ඒ කියන්නේ JVP 5% අරගෙන “සලු වෙලා ” තිබුනේ.

නමුත් “සම්ප්‍රයුක්තය ” වූ 40449 ට වැඩිය ගොඩක් අඩුයි JVP ඡන්ද සංඛ්‍යාව එය 15309 යි.15309 තුළ 40449 ක්‌ නැහැනේ.

එබැවින් JVP ට ගෙඩිය පිටින් මන්ත්‍රී ධුරයක් දෙන්නකොහෙත්ම බෑ .

ගෙඩිය පිටින් මන්ත්‍රී ධුරයක් ලබන්න සම්ප්‍රයුක්තය වූ 40449 ක්‌ හෝ ඊට වැඩියෙන් ඡන්ද ලැබිලා තියෙන්න ඕන.

ඒ නිසා අර PA සහ UNP වලිග දෙකේ දිග හොයල දිග වලිගෙ පක්ෂයට ඉතිරි මන්ත්‍රී ධූරය දෙන්න බෑ.

දැන් ඉතිරි මන්ත්‍රී ධූරය දෙන්න ඕන පොදුජන පෙරමුණ වලිගෙ දිග (= ඡන්ද 10661 යි ) UNP වලිගෙ දිග (=ඡන්ද 14484 යි ) සහ JVP එක 5% පැනල ලබාගත්ත මුලු ඡන්ද ගණන 15309 ඔක්කොම දිග මැනලා බලනවා.
සසඳා බලනවා, මොකක්ද විශාල ගණන?

JVP 15309 නේද?

අන්න දැන් අර ඉතිරි මන්ත්‍රී ධූරය JVP ට ලැබෙනවා.

බලන්න,මේ සමානුපාත ක්‍රමය ඉතාම සාධාරණ ඡන්ද ක්‍රමයක්‌ නේද?

1994 දී හම්බන්තොටින් ඡන්ද 40449 ක්‌ හෝ ඊට වැඩිය අරගෙන තමයි පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රී ධුරයක් ගෙඩිය පිටින් ගන්න හැකියාව තිබුනේ

නමුත් ඡන්ද 15309 ක්‌ අරගෙනත් පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රී ධුරයක් JVP එකට ලැබුනා.

හැබැයි ඉතිං ඉහත ප්‍රතිඵලයේ පොදුජන පෙරමුණ හෝ UNP ශේෂය, වලිගෙ කෑල්ල JVP ඡන්ද ගණන වූ 15309 ට වැඩිය එකකින් හෝ වැඩි වුනානම් ඉතිරි මන්ත්‍රී ධූරය ලැබෙන්නේ දිග වලිගෙ අයිති පක්ෂයට.

UNP ට තව ඡන්ද 826 ක්‌ හෝ ඊට වැඩියෙන් තිබුනානම් 1994 දී JVP ට හම්බන්තොටින් මන්ත්‍රී ධුරයක් ලැබෙන්නේ නෑ.

JVP ඉතිහාසය මුළුමනින්ම වෙනස් වෙනවා.

අනෙක් වැදගත් දෙය තමයි පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණය තුළ මැතිවරණ දිස්ත්‍රික්ක 22 න් එකම දිස්ත්‍රික්කයකවත් මන්ත්‍රී ධූර නොලැබුනත් එම පක්ෂය හෝ කණ්ඩාය මුළු රටෙන්ම ලබාගත්ත ඡන්ද ගණන සලකා ජාතික ලැයිස්තුවෙන් පත්වෙන මන්ත්‍රී 29 න් මන්ත්‍රී ධූර ලබාදෙනවා.

ඒ කියන්නේ දිස්ත්‍රික්ක 22 තුළ වෙන වෙනම ගනිපු ඡන්ද ගණන් අනුව අනුපාතිකාව මන්ත්‍රී ධූර 196 ක්‌ ලැබෙන අතරම එම ඡන්ද විමසීමේ එම ප්‍රතිඵල අනුවම රටම එකම ඡන්ද කොට්ඨාශයක් ලෙස සලකල නැවත ගණන් හදල බලනවා. එහෙම ගණනය කරලා මන්ත්‍රී ධූර 29 ක්‌ දෙනවා. ඔක්කොම 225 යි.

දිස්ත්‍රික්කයක එකම මන්ත්‍රීධූරයක් හෝ නොලැබුනත් මුළු රටෙන්ම ලැබුන ඡන්ද එකතුවෙලා ජාතික ලැයිස්තුවෙන් පමණක් මන්ත්‍රී ධූර ලැබෙන්න පුළුවන්.

2000 පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයේදී සිහළ උරුමය රටෙන්ම ගත්තේ ඡන්ද 127803 යි. ඒ සඳහා ජාතික ලැයිස්තුවෙන් මන්ත්‍රී ධුරයක් ලැබුනා.

2020 පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයේදී ‘අපේ ජනබල පක්ෂය ‘( බොදු බල සේනාව ) රටෙන්ම ගත්තේ ඡන්ද 67,758 යි. නමුත් ජාතික ලැයිස්තුවෙන් මන්ත්‍රී ධුරයක් ලැබුනා ( රතන හිමි )

2020 දී UNP රටෙන්ම ගත්තේ ඡන්ද 249,435 යි. ජාතික ලැයිස්තුවෙන් මන්ත්‍රී ධුරයක් ලැබුනා (රනිල් වික්‍රමසිංහ )

රනිල් වික්‍රමසිංහට මන්ත්‍රී ධුරයක් හෝ ලැබුනේ සමානුපාතික ක්‍රමයට
පිං සිද්ධවෙන්නටය.

කෙටියෙන් කිව්වොත් රනිල් වික්‍රමසිංහ, ජනාධිපති වුනෙත් JR ට පිං සිද්ධවෙන්නටය!

එබැවින් දැන් පිටකෝට්ටේ සිරිකොතේ සිට UNP උදවිය විසින් JR බුදු වේවා! කියමින් තමන්ගේ හිටපු නායකයාට පිං දෙන කොට, ඊට එහා පැත්තේ පැලවත්ත JVP මූලස්ථානයේ JVP උදවිය විසින් JR බුදුවේවා! කියමින් පිං දෙනවාය!

මේ සිදුවීම් දෙකම එක සැරේට දකින්න ලැබීමට අපි පිං කරපු එක ගැන සතුටු වෙන්නම ඕනෑය!

තංගල්ලේ පුංචිහේවා
2024.03.10